09 Eki Patlayıcı Güç Mü? Dayanıklılık Mı?

Cevabı genetik yapınızda saklı olabilir.

“Genetik” kelimesi büyük olasılıkla hayatınızın bir bölümünde en azından bir kere geçmiştir ya da duymuşsunuzdur. Mavi gözlüm, sırma saçlım diye betimlediğiniz kişilerin bu özellikleri aslında o kişinin genetik yapısında saklıdır. Şuan ki çalışmalar net olarak çocuğum hangi göz renginde olacak sorusuna cevap veremese de ileride bunun gibi soruların cevaplarını da bilim insanları bulabilecek. Bugünkü yazımda ise genetik yapımızın spor ve egzersizler üzerinde olan etkilerini küçük bir bölümünü size sade bir dille aktarmaya çalışacağım.

Genetik bilimi, biyolojik özelliklerimizin bir nesilden diğer nesle nasıl aktarıldığını inceleyen bilim dalıdır. (Ör. Göz rengi, saç yapısı vb.) Bu ve bunun gibi özellikler tüm hücrelerimizde bulunan “DNA” adlı yapıda saklanmaktadır. Genetik materyalimizdeki (DNA) küçük farklılıklar sizi diğer insanlardan ayıran özelliklerdir.

Özellikle 2000’li yılların başlarında insan genetik haritasının çıkarılmaya başlanmasıyla sağlık ve tıp dünyasında çığır açan çalışmalara imza atmıştır. Bu araştırmalar ve çalışmalar sayesinde ortaya çıkan genetik incelemeler ve testler ile vücudumuz hakkındaki çoğu soruya yanıt bulabiliyoruz. Örneğin, bazı testler kalp sağlınızın genetik yapısını incelerken, bazıları hangi spor dallarına daha yatkın olduğunuz bilgisini size verebiliyor.

Genetik yapıdaki farklılıkların insanların atletik performanslarını yüksek olasılıkla etkilediği yapılan bilimsel çalışmalarla ortaya çıkmıştır. Bu farklılıklar, dayanıklılık, güç, esneklik, nöromusküler koordinasyon, psikolojik özellikler ve bunun gibi atletik performansın bileşenleri üstünde büyük bir etkiye sahiptir.

ACE adlı gen, vücutta damar daraltıcı etkiye sahip özellikleri belirlediği bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. Bazı bireylerde bu gendeki değişiklik, o kişinin hız ve kuvvet gerektiren egzersizlerde daha etkili bir performans sergileyeceğini istatistiksel veriler ile kanıtlamıştır(Ör. Kısa mesafe koşu, uzun atlama, yüksek atlama vb.). Diğer bireylerin ise yapılan araştırmalara göre daha yüksek dayanıklılık gücüne sahip oldukları tespit edilmiştir (Ör. Orta ve uzun mesafe koşu, kayak, triatlon vb.).

Öte yandan ACTN3 adlı gen hızlı kas kasılmasıyla ile ilişkili olduğu bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. Bu gendeki bir farklılık, bireylerin atletik performansının güç odaklı mı yoksa dayanıklılık odaklı mı olduğunu incelemektedir.

Özetlemek gerekirse bu ve bunun gibi birçok bilgiyi genetik yapımızdan öğrenebiliriz. Unutmamamız gereken şey, spor ve egzersizlerdeki performansınız birçok faktöre bağlıdır. Genetik yapınızdan öğreneceğiniz bilgiler, size yaşam kalitenizi arttıracak ve bunun gibi atletik performansınızı en üst düzeye çıkarmak için altın değerinde bilgiler sunmaktadır.

Ya siz? Genetiğiniz güç odaklı sporlara mı yatkın olduğunuzu söylüyor yoksa dayanaklılık mı?

Gökhan Göktürk